Samenvatting 174
De Green Deal-samenwerking tussen de Unie van Waterschappen, STOWA en de Rijksoverheid stond in het teken van hoogwaardige ontwikkeling van kennis en terugwinning van bruikbare stoffen. Rioolwater bevat veel grondstoffen die bruikbaar zijn voor bijvoorbeeld het produceren van papier, kunstmest en groeimiddelen voor de tuinbouwsector.
De Green Deal ging over – het bevorderen van - de terugwinning van bruikbare grondstoffen uit afvalwater. Het gaat onder meer over cellulose, fosfaat (struviet), alginaat en bioplastics. De waterschappen leveren met deze terugwinning een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de circulaire economie. Op het pad naar een circulaire economie komen de waterschappen belemmeringen tegen die moeten worden opgelost. De waterschappen zijn koplopers en lopen hier dan ook als een van de eersten tegenaan. Belangrijk doel van de Green Deal is het oplossen van deze belemmeringen.
Resultaten
Binnen de Green Deal is de meeste aandacht uitgegaan naar het oplossen van de juridische belemmeringen rondom (her)gebruik van grondstoffen uit afvalwater. Hierbij is aanzienlijke vooruitgang geboekt. Concreet ging het daarbij om:
- De afvalstatus van struviet en andere mogelijke producten uit de grondstoffenfabriek.
De grondstof struviet, cellulose en andere mogelijke producten uit de Grondstoffenfabriek hebben nu nog de afvalstatus. Dat is beperkend voor de exportmogelijkheden en betekent meer administratieve verplichtingen bij grensoverschrijdend transport. Voor het verder verwerken van struviet is bovendien een vergunning nodig. Om van de afvalstatus af te komen, moet er volgens de Europese Kaderrichtlijn afvalstoffen gekeken worden naar de risico’s voor gezondheid en milieu. Om de beoordeling van de afvalstatus van producten sneller te laten verlopen, werkt het RIVM aan een algemeen afwegingskader om risico’s voor gezondheid en milieu van circulaire grondstoffen in te kunnen schatten en te kunnen beoordelen. Dat is belangrijk voor de transitie naar een circulaire economie en voor het imago van circulaire grondstoffen. Meer informatie hierover kunt u vinden op de site van de Energie – en Grondstoffenfabriek van de waterschappen en www.efgf.nl/producten/fosfaat) - Het ontbreken van een Europese markt
Waternet levert nu struviet als grondstof aan kunstmestbedrijven voor de productie van fosfaatkunstmest. De waterschappen willen hun afzetmarkt vergroten en zoeken daarom naar meer mogelijkheden om de circulaire grondstoffen af te kunnen zetten. Ook voor de marktintroductie van struviet werken de waterschappen en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I en W) samen. In het kader van de North Sea Resources Roundabout wordt onderzocht of struviet kan worden geëxporteerd naar Frankrijk door belemmeringen in Franse regelgeving weg te nemen. De ervaringen met de North Sea Resources Roundabout kunnen mogelijk helpen om ook belemmeringen bij de export naar andere landen weg te nemen. - Struviet als meststof in Nederland en Europa
Deze belemmering is weggenomen. Al eerder (vanaf 2015) is het, als uitvloeisel van de Green Deal, wettelijk toegestaan om struviet als meststof in Nederland toe te passen. Daarvoor is het Uitvoeringsbesluit Meststoffenwet gewijzigd. In het kader van de herziening van de Europese Meststoffenverordening bekijkt de Europese Commissie of struviet een vrij verhandelbare Europese meststof met CE-markering kan worden. Hiermee zal het afvalstoffenlabel voor struviet in de hele EU verdwijnen. Het Europese herzieningsproces is echter nog gaande en zal naar verwachting op zijn vroegst in 2018 zijn afgerond.
Ook voor andere mogelijk terug te winnen grondstoffen uit afvalwater wordt gekeken naar de mogelijkheid om van de afvalstatus af te komen. Een voorbeeld hiervan is cellulose dat wordt toegepast in de wegenbouw.
Een bevinding van de dealpartijen is dat de aanpassing van wet – en regelgeving veel tijd en doorzettingsvermogen vraagt. Ondanks dat de circulaire economie steeds belangrijker wordt gevonden, is het nog steeds een heel klein onderdeel van de economie en is nog steeds niet eenvoudig circulaire producten in de markt (te mogen) zetten. Er zijn in de deal kleine stapjes gezet, maar er zou een wezenlijke omslag nodig zijn van onder andere de afvalstoffenwetgeving.
