Header menu

naar homepage Dienst ICT Uitvoering Ministerie van Economische Zaken

Soja in Nederland

Samenvatting

Sojabonen worden in grote hoeveelheden in Europa geïmporteerd, Nederland speelt daarin vanwege haar haveninfrastructuur een belangrijke rol. De bonen worden gecrushed met als belangrijkste producten de  soja olie en de hoogwaardige eiwitrijke perskoek (meel).  Sojaolie en het meel kennen veel toepassingsmogelijkheden voor de humane en dierlijke voeding. Het eiwitrijke meel is uitermate geschikt voor jonge en opgroeiende dieren.
Sojateelt staat in Nederland in de kinderschoenen. Een van de redenen is ons klimaat. Door de daglengte en de temperaturen zijn alleen vroegrijpe sojarassen geschikt om in Nederland te verbouwen.

Doel van de Greendeal is om de teelt van het gewas soja in Nederland te ontwikkelen tot een volwaardig alternatief in het akkerbouw bouwplan wat qua saldo kan concurreren met tenminste tarwe. Daarvoor is het nodig om de teeltwijze en de keten rond dit gewas verder te ontwikkelen zodat er een rendabele business case ontstaat.  
Partijen in de Green Deal Soja in Nederland willen onderzoeken welke rassen geschikt zijn om hier te produceren. Door praktijkproeven uit te voeren en netwerken op te zetten willen ze de levensvatbaarheid van de sojateelt in Nederland toetsen. Voor een professionele productie van voldoende omvang is volume nodig. Daarom streven partijen naar een opbrengst van 30.000 tot 40.000 ton soja per jaar. De Rijksoverheid onderzoekt bovendien of sojateelt als vergroeningsmaatregel opgenomen kan worden in het gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB).

Resultaten

De Greendeal liep van 1 januari 2016 tot 1 januari 2020. In 2016 werd op 150 hectare soja verbouwd, vanaf 2017 groeide dit tot ongeveer 500 hectare. Het laatste jaar kromp het geteelde oppervlak, in 2020 werd nog 132 hectare geteeld. De Greendeal leverde veel inzichten op voor de deelnemende partijen die weer benut kunnen worden in vervolgproces.

De grootste uitdagingen waar telers van Nedersoja tegenaan lopen zijn:

  1. Het verdienmodel. Het is gebleken dat de benodigde meerprijs onvoldoende uit de markt gehaald kon worden. De teelt van Nedersoja als vervanging voor diervoeder blijkt economisch lastig te zijn. Een ton soja voor de consumentenmarkt levert circa 575 euro op, voor de diervoedermarkt levert een ton soja nog geen 400 euro op. Ook in het hoogste segment namelijk als grondstof voor humane consumptieproducten, blijft soja economisch een lastig gewas en is het saldo vergelijkbaar met het rotatiegewas graan, maar dan met een hoger risicoprofiel. Aardappelen, bieten en uien leveren een akkerbouwer nu vaak meer op.
  2. Soja past sinds 2017 niet meer in de vergroening. Het verbieden van de toepassingvan gewasbeschermingsmiddelen maakt de inzet van soja als vergroeningsgewas niet meer haalbaar. Hiermee verviel een belangrijke inkomenssteun en vielen telers weer terug op de veel minder risicovolle teelt van granen.
  3. De opbrengst. Ervaringen met de teelt van de afgelopen jaren hebben laten zien, dat telers ook veel te maken hebben met tegenvallende opbrengsten. Zon en warmte zijn twee belangrijke factoren die de opbrengst beïnvloeden. In Nederland zijn er al grote regionale verschillen, de teelt in het zuiden heeft een hogere opbrengst vergeleken met de noordelijke provincies. De tegenvallende opbrengsten komt het verdienmodel van de boer niet ten goede en leiden ook tot een hoger risicoprofiel vanwege verschillende gewasbelagers.

Nedersoja zal in ieder geval in de nabije toekomst nog geen volwaardig alternatief zijn voor soja dat wordt verwerkt in diervoer en uit Zuid-Amerika afkomstig is. Daarvoor is het nodig dat telers een goede prijs uit de markt ontvangen, de Nederlandse overheid actief meedenkt en -werkt en er meer experimenteerruimte komt voor eiwitrijke gewassen zoals veldbonen. Meer perspectief is te vinden in de markt voor consumentenproducten geheel of gedeeltelijk op basis van regionaal geteelde soja.

In vervolg op deze Green Deal en als onderdeel van de Nationale Eiwitstrategie (NES) zet het ministerie van LNV in 2021 met partijen uit de gehele eiwitketen een ‘Green Deal Eiwitgewassen’ op.

Downloads